عروسک‌ها ایرانی در جشنواره هندی قصه گویی می‌کنند

ناصر نداف | شهرآرانیوز هم زمان با برگزاری بیستمین دوره جشنواره بین المللی رایان در هند، محمد برومند، هنرمند مطرح تئاتر مشهد، با همراهی هنرمندان کمپانی «سیمرغ» موزه سیار عروسک‌های سنتی، آیینی و نمایشی ایران را برپا کرد. این رویداد بین المللی از سیزدهم تا هفدهم دسامبر (۲۲ تا ۲۶ آذر) با حضور نمایندگانی از کشور‌های آلمان، لیتوانی، لتونی، نروژ، دانمارک، استونی، ایتالیا، پاراگوئه، کانادا، هند، زامبیا، اسلونی، سریلانکا، تایلند، مالزی، هلند، بنگلادش، نپال، جمهوری چک و ایران در شهر دهلی نو برگزار شد.

هم زمان با این جشنواره که شامل بخش‌های مختلف نمایشی و موسیقی است، هنرمندان کمپانی تئاتر «سیمرغ» از مشهد به شکلی نو به معرفی عروسک‌های آیینی و نمایشی ایران پرداختند. برای معرفی بهتر عروسک ها، قصه هر عروسک در نمایش ها، آداب و رسوم، بازی‌های آیینی، لالایی ها، رقص‌های محلی مردم روستایی ایران در این موزه بازگو و اجرا می‌شود. هنرمندان کمپانی «سیمرغ» با برپایی موزه سیار عروسک‌های «جیگی جیگی» در شش بخش به معرفی عروسک‌های ایرانی و در یک بخش به معرفی عروسک‌های کشور‌های همسایه ایران پرداختند.

آشنایی مردم هند با باور‌های مردم محلی ایران

محمد برومند، طراح و مدیر این موزه، در گفتگو با شهرآرا گفت: در بخش عروسک‌های سنتی «دوتوک» (عروسک روستای سربیشه خراسان)، «دهتولوک (عروسک بومی هرمزگان و جزیره قشم)، «لیلی بازبازک» (عروسک بومی کهگیلویه وبویراحمد)، «قورچوق» (عروسک بومی ترکمن)، «لال بهیگ» (عروسک بومی عشایر لر)، «عاروسو» (عروسک بومی استان کرمان)، «لوپک چمکی» (عروسک روستای تم گران کرمان)، «تادونه» (عروسک اقوام گالش مازندران)، «عروسک جلی» (عروسک بومی ابرکوه یزد) و «عروسک بز» ساخته شده با موی بز در خراسان، حضور داشتند که ضمن ارائه تاریخچه عروسک ها، باور‌های مردم محلی هر منطقه از کشورمان برای مخاطبان هم توضیح داده می‌شود.

مدیر کمپانی «سیمرغ» افزود: «سنگ صبور»، «نخودی»، «اشتر خجو»، «شاهماران»، «ماه پیشونی»، «خاتون چهارشنبه»، «نارنج و ترنج»، «کچل کفترباز»، «عمونوروز»، «ننه سرما» عروسک‌های بخش «افسانه ها» هستند که در این موزه ضمن معرفی عروسک، افسانه آن نیز روایت شد.

وی ادامه داد: در بخش عروسک‌های آیینی، عروسک «جیگی جیگی» از خراسان و «تکم» از آذربایجان به استقبال نوروز می‌روند و عروسک «اسب چوبی» شجاعت ایرانیان را به نمایش گذاشته است. عروسک‌های «چولی قزک» از خراسان، «بوکه باران» از کردستان و آیین باران خواهی در این رویداد به نمایش گذاشته شد. همچنین «کترا گیشه»، «آهوبره» (سبزوار)، «کره که چه له» (کردستان)، «گلن سمنو» (همدان) از دیگرعروسک‌های آیینی هستند که در این موزه به صورت نمایشی اجرا شد. در بخش معرفی اقوام ایرانی عروسک‌هایی با پوشش کردستانی، خوزستانی، بلوچ، ترکمن، لر، بندری، قشقایی، کرد کرمانج، تربت جامی و آذری به نمایش درمی آمد.

برومند تصریح کرد: همچنین عروسک‌هایی از کشور‌های هند، ترکیه، نپال، آذربایجان، بوسنی، تونس و... در بخش عروسک‌های نمایشی ملل به صورت عروسک سایه و ماریونت در موزه سیار «جیگی جیگی» معرفی و درباره وجوه اشتراک شخصیت‌های عروسکی این کشور‌ها با خیمه شب بازی ایرانی توضیحاتی ارائه شد.

عروسک، سندی گویا برای حفظ افسانه‌ها و قصه آدم‌ها

پژوهشگر و مدیر این موزه با بیان اینکه عروسک‌ها به بهترین شکل شناسنامه و فرهنگ هر کشور را منتقل می‌کنند، گفت: پیش از آنکه عروسک برای بازی کودکان استفاده شود، آدم‌ها رؤیاها، آرزو‌ها و باور‌های مذهبی خودشان را با عروسک نشان می‌دادند. امروزه نیز عروسک‌ها فقط برای بازی کودکان نیستند، بلکه سندی گویا برای حفظ افسانه ها، قصه آدم ها، هویت، شرف، دین، آیین و هنر هر منطقه هستند.

وی افزود: به علت وسعت جغرافیایی و تنوع پراکندگی اقوام و فرهنگ‌های مختلف در ایران، تنوع عروسک‌ها بسیار است. همچنین تنوع نژادی از عرب‌های سامی تا هزاره‌های افغان، بلوچ، کرد، کرمانج، ترک، لر، ترکمن، فارس و... سبب ایجاد گنجینه‌ای غنی در ایران شده است.

برومند ادامه داد: عروسک‌های موجود در موزه سیار «جیگی جیگی» آینه تمام نمایی از مردم ایران هستند که سالیان بسیار غم و شادی، خوبی و بدی، اتفاقات تاریخی و طبیعی، اسطوره‌ها و شخصیت‌های افسانه‌ای را به شکل عروسک به نسل‌های بعدی ارائه داده اند. عروسک‌های موزه سیار «جیگی جیگی» متأثر از طبیعت و معنویت، اصالت بکر و باستانی ایران را به نمایش گذاشته اند. تعدادی از عروسک‌های بومی ایران به ثبت ملی رسیده اند و بخشی از آثار فرهنگی و هنری کشور ما محسوب می‌شوند.

در ادامه حتما بخوانید عروسک‌های ایرانی در آغوش کودکان ایرانی | پنجمین نمایشگاه تخصصی اسباب‌بازی، یک هدف جذاب برای خانواده‌های مشهدی+ فیلم

آشنایی با کارکرد عروسک

مدیر کمپانی «سیمرغ» در پاسخ به علل و انگیزه برپایی این موزه گفت: تاکنون در بیش از بیست جشنواره بین المللی حضور داشته ام و دیده ام که جهانیان چقدر از تئاتر و تئاتر عروسکی ایران بی اطلاع هستند؛ بنابراین تصمیم گرفتم موزه سیار عروسک‌ها را ایجاد کنم و عروسک‌های سنتی، آیینی و نمایشی ایران را با خودم به جشنواره‌ها ببرم. در این موزه تماشاگر فقط عروسک‌ها را‌ نمی‌بیند، بلکه عروسک‌ها جان می‌گیرند و مخاطب با شکل اجرایی و کارکرد آن‌ها آشنا می‌شود.

وی بیان کرد: در این رویداد باور‌های مردم محلی هر عروسک همراه با افسانه و موسیقی خاصی که برای آن عروسک وجود دارد، ارائه می‌شود. همچنین تعدادی عروسک با تکنیک‌های مختلف عروسک گردانی در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد تا خود عروسک گردانی را تجربه کند.

برومند در ادامه گفت: زمانی که طرح پیشنهاد برپایی موزه سیار عروسک‌ها را به دبیر جشنواره «رایان» دادم، او به گرمی استقبال کرد. اوکتاش مروا، دبیر جشنواره «رایان»، بهترین مکان جشنواره را برای برپایی موزه پیشنهاد کرد. با حضور هنرمندان «سیمرغ» ازجمله منیره امیریوسفی، عروسک ساز بسیاری از عروسک‌های این موزه و زهرا عبدالامیر ابراهیم که به پنج زبان خارجی تسلط کامل داشتند، عروسک‌های ایرانی به بهترین شکل ممکن به هنرمندان بیست کشور و تماشاگران هندی معرفی شدند.